DİVRİĞİ MASTER PLANI

“Türk işçisinin, Türk mühendisinin, Türk sermayesinin zaferi”

Sivas- Erzurum demiryolu inşası 1933-1939

      Sivas-Erzurum demiryolu hattı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarındaki en önemli eserlerinden biridir. Projenin; büyüklüğü ve teknik özellikleri bir yana ilk defa Türk yatırımcı ve mühendislerinden oluşan bir ekiple gerçekleştirilmesi önemini bir kat daha artırmaktadır.

     Sivas –Erzurum hattının, özellikle Divriği çevresindeki 100 kilometrelik bölümü arazi koşulları nedeniyle zorlukla tamamlanmıştır.1939 yılında Erzurum İstasyonunun açılması nedeniyle hazırlanan kitapta “Bugün lokomotifler ile uzun trenlerimizin kolaylıkla geçmekte oldukları bazı yerlerden bundan birkaç sene evvel bir ameleyi geçirebilmek için aylarca çalışıp bir iz açmak icap etmişti. Atma boğazı gibi iki tarafı şakuli denilebilecek derecede dik yamaçlarla ihata edilmiş dar boğazlardan ilk geçen insanlar muhakkak istikşaf heyetlerimizdi”

Görülüyor ki Sivas-Erzurum hattı; çok mühim yarma ve imlaları, servis yolları, şoseler ve köprüleri, şehirlerde istasyonlar arasında irtibat yolları ve su tesisatı, demir ve betonarme tünelleri, her neviden muazzam imalatı ile bir fen savaşı alanına dönmüş ve iftihara çok layıktır ki, hattın toplam uzunluğu üzerinde ve en geniş ölçüde olmak suretiyle 6 yıl gibi kısa bir zamanda başarılmıştır

    Bir gün, Türk demiryolculuğunun tarihi yazılacak olursa bu harikulade bir efsane gibi şaşılarak okunacaktır. İsmet İnönü’nün söylediği gibi “ Şimendifer zaferi Türk işçisinin, Türk mühendisinin, Türk sermayesinin zaferidir ”

Bütün güzergâh:208 inci kilometrede Fırat’la birleşen Çaltı suyu vadisine tesadüf eden ve 4 kilometre uzunluğunda olan Cürek boğazı ile Fırat’ın kollarından Karasu vadisini teşkil eden ve 12 kilometre uzunluğunda bulunan Pingan boğazı ve bunlardan daha sarp bir teşekküle malik olup 11 kilometre uzunluğunda bulunan ve yeni Karasu vadisini meydana getiren Atma boğazı gibi açılması müşkül üç mühim boğazdan geçmektedir. Bu boğazların 251 inci kilometre nihayetine rastlayan ve Şeytan Köprüsü denilen geçitte, 200-300 metrelik dik kayaların yükseldiği geçitteki genişlikte 4,5 metredir.

Sivas-Erzurum arasında toplam uzunlukları 22422 m. olan 138 adet tünel yapılmıştır.Boğazlar bölgesinde tünellerin sayısı 31 adet toplam uzunlukları ise 9286 metredir.Yirmi iki adet demir köprü kurulmuş ve 5350 ton demir kullanılmıştır. Ayrıca 4 adet beton arma köprü, 6 adet de büyük köprü olmak üzere toplam 971 köprü yapılmıştır.

Sivas-Erzincan hızlı tren hattının Zara bölgesinden geçmesi ve Fırat üzerinde yapılacak santrallerle Divriği-Erzincan hattının atıl vaziyete gelmesi nedeniyle bu hattın geçtiği coğrafi bölgenin turizm amaçlı kullanılması gereklidir.

Yukarı Fırat Havzası kapsamında; Sivas-Erzurum demiryolu hattı, boğazlar mıntıkasında kanyon geçişleri, tüneller, köprüler Cumhuriyet’in ilk dönem istasyon yapıları, kanyon turizminde gezi ve konaklama tesisleri olarak hizmete alınmalıdır. Projelerin yapımından bu güne kadar geçirdiği evreleri özetler halinde panolarda bilgilendirmeliyiz. Elimizde kalan malzemelerle açık hava müzesi oluşturmalıyız.

Günümüzde turizm çeşitliliği olarak kullanılmayan demiryolu güzergâhının endüstri mirası kapsamında yeniden işlevlendirilmesi ve bir nostalji hattının bu tarihi güzergahı yaşatması için gerekli adımların atılması gereklidir.

Anekdotlar;

Ayın tarihi : 01-10-1937

Sivas-Erzurum hattında ray ferşiyatının DİVRİK istasyonuna bağlanması münasebetiyle bugün DİVRİK’te büyük bir tören yapılmıştır.

     Tören, bütün DİVRİK’lilerin, civar kasaba ve köylerden gelen binlerce halkın iştirakiyle ve Sivas valisinin huzuru ile olmuş, halk bu vesile ile büyük sevinç tezahüratı yapmıştır.

     Baştanbaşa bayraklarla donanan DİVRİK, bu mutlu hadise dolayısıyla en büyük bayramlarından birini yaşamaktadır.

İbrahim Çavuş, uzun sopasının iki ucundan tutarak, omzuna atmış, çarşıda bağırıyordu:

     Hey, Mühürdar’ın oğlu !.. Ferhat mı oldun da, Şirin’e yol yapmak için, dağları deliyorsun?… Heeey , Mühürdar oğlu !…

Divriği trenden sonra elektriğe de kavuşuyor-Son Posta-9-10-1937

Divriği’ye ilk tren halkın coşkun tezahüratı arasında girmiştir. Hattın açılış töreni 2 Kasımda yapılacak ve hat bundan sonra işleyecektir. Kasabanın trene kavuşması dolayısıyla belediye Sivas’tan gelen heyete ve ameleye büyük bir ziyafet vermiş ve kurbanlar kesmiştir.

     Sivas-Erzurum yolunda bütün kısımlarda inşaat hızla ilerlemektedir.Tren Divriği için en mühim inkişaf amili olacaktır. Divriği yamaçlarında sıralanan büyük ve zengin demir damarlarının bulunduğu Demirdağın üzerinde yapılan maden araştırması çok iyi neticeler vermiştir. Bulunan madenin önümüzdeki yıllarda işletileceği umulmaktadır. Bu maden Sivas-Erzurum hattına bir saat mesafededir. Divriği’nin yetiştirdiği şöhretlerden müteahhit Abdurrahman Naci’nin ağabeyisi müteahhit Nuri Demirağ’ın kasaba orta kültür ihtiyacını karşılamak üzere istasyon civarında yaptırıp bütün ders levazımını tedarik ettikten sonra Kültür Bakanlığına hediye ettiği okulda talebe kayıt ve kabul muamelesine başlanmıştır. Hattın resmi küşadı ile beraber okulun da açılma töreni yapılacak ve tedrisata başlanacaktır. Nuri Demirağ’ın memlekete en büyük hizmetlerinden birisi de Divriği’de kurdurmak istediği büyük tayyare fabrikasıdır. Fabrikanın yerini tespit etmek üzere yapılan araştırma sonunda kasabaya bir saat mesafede bulunan bir yer seçilmiş ve gelecek yıl içersinde inşaata başlanılmasına karar verilmiştir.Kasabanın bugün en mühim ihtiyaçlarından birisi elektrik işidir. Belediye bütçesi kasaba ışık ihtiyacını önlemeye kifayet edemediğinden müteahhit Nuri Demirağ bu mühim işi de düşünmüş ve istasyon yakınında bir değirmen satın alınarak bunun suyu ile büyük bir baraj yapmak ve bu barajdan istihsal edilecek elektrikle kasabayı aydınlatmak kararını vermiştir.